در پروژه‌های عمرانی، کنترل کیفیت تنها به معنای بررسی نهایی محصول نیست، بلکه فرآیندی جامع است که از مرحله طراحی و تهیه مواد اولیه آغاز می‌شود. این طرح به مدیریت پروژه کمک می‌کند تا:
استانداردسازی فرآیندها: کلیه مراحل کار، از خاک‌برداری تا نصب تأسیسات، بر اساس استانداردهای مشخص انجام شود.
جلوگیری از نواقص: با شناسایی زودهنگام مشکلات، از دوباره‌کاری‌ها و هزینه‌های اضافی جلوگیری کند.
تضمین ایمنی: از مطابقت سازه با الزامات ایمنی و استانداردهای مهندسی اطمینان حاصل شود.
بخش‌های کلیدی یک طرح QC پلن عمرانی
یک طرح کنترل کیفیت جامع در پروژه‌های عمرانی باید شامل بخش‌های زیر باشد:
۱. ساختار سازمانی و مسئولیت‌ها
این بخش، نمودار سازمانی تیم کنترل کیفیت را نمایش می‌دهد و مسئولیت‌ها، اختیارات و وظایف هر یک از اعضا (مانند مدیر کنترل کیفیت، بازرسان و تکنسین‌ها) را به طور دقیق مشخص می‌کند. همچنین، رابطه این تیم با سایر بخش‌های پروژه (مانند تیم اجرا و تیم طراحی) را شفاف می‌سازد.
۲. الزامات و استانداردها
در این قسمت، تمام مشخصات فنی، نقشه‌ها، و استانداردهای ملی و بین‌المللی مرتبط با پروژه (مثل استانداردهای ASTM یا ISO) فهرست می‌شود. این الزامات شامل مشخصات مصالح، روش‌های اجرایی و معیارهای پذیرش کار نهایی است.
۳. فرآیند بازرسی سه‌مرحله‌ای
بازرسی‌ها در پروژه‌های عمرانی معمولاً در سه فاز اصلی انجام می‌شوند تا از کیفیت کار در هر مرحله اطمینان حاصل شود:
بازرسی اولیه (Preparatory): این بازرسی قبل از شروع هر فعالیت جدید (مثلاً بتن‌ریزی یا نصب سازه) انجام می‌شود. در این مرحله، از آماده بودن محل کار، مواد، تجهیزات و نیروی انسانی اطمینان حاصل می‌شود.
بازرسی در حین کار (Initial): این بازرسی پس از شروع فعالیت و در ساعات اولیه کار انجام می‌شود. هدف این است که از مطابقت روش اجرای کار با مشخصات فنی اطمینان حاصل شود.
بازرسی نهایی (Follow-up): این بازرسی‌ها به صورت دوره‌ای و تا پایان فعالیت انجام می‌شوند تا از حفظ کیفیت کار اطمینان حاصل شود.
۴. برنامه‌ریزی برای آزمایش و نمونه‌برداری
این بخش شامل لیستی از تمامی آزمایش‌های مورد نیاز در پروژه است، مانند:
آزمایش‌های بتن: تست مقاومت، اسلامپ، و آزمایش‌های غیرمخرب.
آزمایش‌های خاک: تست تراکم و دانه‌بندی.
آزمایش‌های جوش: بازرسی چشمی و تست‌های غیرمخرب (UT, RT).
در این بخش، همچنین باید نحوه نمونه‌برداری و تناوب انجام آزمایش‌ها نیز مشخص شود.
۵. مدیریت عدم انطباق (Non-Conformance Management)
هر طرح QC باید یک فرآیند مشخص برای مقابله با کارهایی که با استانداردها مطابقت ندارند، داشته باشد. این فرآیند شامل:
گزارش‌دهی: استفاده از فرم‌های گزارش عدم انطباق (NCR).
اقدامات اصلاحی: تعیین اقدامات لازم برای رفع نقص (مانند تخریب و اجرای مجدد).
ثبت و ریشه‌یابی: ثبت تمامی عدم انطباق‌ها و تحلیل علت اصلی آنها برای جلوگیری از تکرار در آینده.
۶. مستندسازی و نگهداری سوابق
تمامی گزارش‌های بازرسی، نتایج آزمایش‌ها، فرم‌های عدم انطباق و اقدامات اصلاحی باید به صورت منظم مستند و بایگانی شوند. این مستندات به عنوان شواهدی از رعایت الزامات کیفی، بسیار حیاتی هستند.
نکات مهم در تهیه طرح QC
شفافیت: طرح باید به زبان ساده و قابل فهم برای تمامی اعضای تیم، از مدیران تا کارگران، نوشته شود.
انعطاف‌پذیری: طرح باید قابلیت به‌روزرسانی و تغییر بر اساس شرایط جدید پروژه را داشته باشد.
آموزش: تمامی کارکنان باید با الزامات و فرآیندهای ذکر شده در طرح آشنا و آموزش‌دیده باشند.
با پیاده‌سازی این بخش‌ها، یک طرح کنترل کیفیت مؤثر ایجاد می‌شود که می‌تواند تضمین‌کننده کیفیت و موفقیت پروژه شما باشد.
